Η τεχνολογία στην τέχνη

29 Μαΐου 1922 ~ 4 Φεβρουαρίου 2001

Μουσικός, αρχιτέκτονας, μαθηματικός και φιλόσοφος, αναζήτησε διεξοδικά –και ενίοτε παράτολμα- τα «κλειδιά» στην περίπλοκη σχέση της επιστήμης με την τέχνη, ενώ παράλληλα έδωσε με τη ζωή του και τις ποικίλες ενασχολήσεις του μια εντυπωσιακή, δίχως άλλο, σύγχρονη εκδοχή του homo universalis …

Oυμανιστής και ιδεολόγος, ανήσυχος και τολμηρός, αγωνιστής και επινοητικός. Ο Ιάννης Ξενάκης προσάρμοσε τη νέα τεχνολογία στη σύγχρονη μουσική και υπήρξε πρωτοπόρος στην αρμονική σύζευξη της επιστήμης με την τέχνη.

Ήταν από τους ελάχιστους που κατάφεραν να συνδυάσουν, να συνδιαμορφώσουν και να συγχωνεύσουν αυτά τα δύο τόσο ώστε να μην μπορείς να διακρίνεις εάν η τέχνη παύει να ανταποκρίνεται στους νόμους της επιστήμης ή εάν η επιστήμη δεν εμπεριέχει κάτι από τη σαγήνη και τη μαγεία της τέχνης. Δύο όψεις του ίδιους νομίσματος ή κάτι τελείως διαφορετικό;

Η περίπτωση Ξενάκη είναι από κάθε άποψη ασυνήθιστη, ξεχωριστή και εν τέλει συναρπαστική, με τον ίδιο να συνδυάζει ετερόκλητες φαινομενικά ιδιότητες (τη μουσική, τα μαθηματικά, τη φυσική, τη φιλοσοφία και την αρχιτεκτονική), να τις συσχετίζει και να τις παρουσιάζει ως πτυχές του ίδιου πράγματος, ως εκφάνσεις, δηλαδή, μιας θαυμαστής ενότητας πίσω από την πολυδαίδαλη ανθρώπινη νοημοσύνη. Και αυτό από μόνο του υπήρξε ένα ιστορικής σημασίας επίτευγμα, πέραν από τη διαχρονική αξία της μουσικής του.

«Η τεχνολογία απειλεί το πνεύμα και την τέχνη όταν αυτός που τη χρησιμοποιεί είναι ηλίθιος. Η τεχνολογία είναι κι αυτή κατασκεύασμα του ανθρώπου, όπως, για παράδειγμα, τα μαθηματικά, η τέχνη, τα ήθη και τα έθιμα. Σε όλα υπάρχουν πράγματα που πρέπει να τα αποφεύγει κανείς. Και άλλα, όμως, τα οποία μπορεί να τα ακολουθήσει, τουλάχιστον μέχρι ένα ορισμένο σημείο».

«Ισως αυτή είναι η σπουδαιότερη συνεισφορά μου: Η τέχνη και η επιστήμη δεν είναι χωρισμένες, ιδίως στη μουσική αντίθετα, η μία ζει μέσα στην άλλη» Ι.Ξ.